تعریف ارتفاع؛ مفهوم ارتفاع و ارتفاع سطح سیاره زمین
ارتفاع (Height) به معنی فاصله عمودی بین پایین تا بالای یک شی است. ارتفاع اشاره به فاصله عمودی بین دو نقطه مشخص دارد طوریکه این فاصله می بایست در امتداد یک خط صاف و بدون کجی باشد. اختلاف بین دو نقطه یک خط مستقیم را نیز ارتفاع نقطه الف تا نقطه ب می گویند.
ارتفاع سطح سیاره زمین (Elevation) در علوم جغرافیایی و دانش های مکانی به فاصله عمودی بین دو نقطه از سطح زمین برحسب واحد بالاتر از سطح دریا در امتداد یک خط صاف مستقیم فرضی گفته می شود.
ارتفاع (Height) به معنی فاصله عمودی بین پایین تا بالای یک شی است. ارتفاع اشاره به فاصله عمودی بین دو نقطه مشخص دارد طوریکه این فاصله می بایست در امتداد یک خط صاف و بدون کجی باشد. اختلاف بین دو نقطه یک خط مستقیم را نیز ارتفاع نقطه الف تا نقطه ب می گویند.
ارتفاع سطح سیاره زمین (Elevation) در علوم جغرافیایی و دانش های مکانی به فاصله عمودی بین دو نقطه از سطح زمین برحسب واحد بالاتر از سطح دریا در امتداد یک خط صاف مستقیم فرضی گفته می شود.
در این تعریف سطح دریاهای آزاد براساس مفروضات و اصول ژئودزی صفر متر بالاتر از سطح دریا (above sea level (a.s.l)) در نظر گرفته می شود. هر چه نقطه ای از این سطح بالاتر باشد، ارتفاع از سطح دریا بالاتر خواهد بود. کوهستانها مناطقی با ارتفاع بالاتر از دشت ها و جلگه ها هستند. ارتفاع قله دماوند 5600 متر از سطح دریا و بعنوان بلندترین قله در ایران است و ارتفاع قله اورست بعنوان مرتفع ترین نقطه سطح زمین 8850 متر از سطح دریا (Mount Everest is Earth’s highest mountain) است.
ارتفاع به معنی فاصله از بالا تا پایین چیزی یا کیفیت بلند بودن نیز است. هرچه یک شی ارتفاع عمودی بالاتری داشته باشد آن را بلند و هرچه نسبت به شی ای دیگر آن شی فاصله عمودی کمتری داشته باشد آن را کوتاه تر می نامند. کوتاه و بلند بودن عوارض و اشیا نسبی است. دو شی در کنار هم و نسبت به هم یکی کوتاه و دیگری بلند است.
ارتفاع نقاط روی سطح زمین نیز نسبت به کوهستان ها و دشت های اطراف و مجاوز آنها محاسبه و بیان می شود. زمین های مسطح روی کوهستان های بلند معمولا هموار هستند و از دید محلی کم ارتفاع درنظر گرفته می شوند حال آنگه در مقیاس سیاره زمین این زمین ها جز ارتفاعات بلند شناخته می شوند.
نقشه های ارتفاعی به نوعی نقشه هایی هستند که ارتفاع (Elevation) نقاط را با استفاده از نقاط یا منحنی های همتراز ارتفاعی (Contour) نمایش می دهند. این خطوط همتراز (Isoline) در نقشه های توپوگرافی بعنوان منحنی میزان های ارتفاعی تمام نقاط هم ارتفاع را بهم وصل می کنند. از اتصال این نقاط نقشه منحنی میزان ها بدست می اید. در این نقشه ارتفاع منحنی میزان ها در همه جا ثابت است. ولی فاصله افقی آنها تغییر می کند که نتیجه آن می شود که مکان هایی که منحنی میزان ها به هم نزدیک هستند پر شیب و زمین های شیبدار را نشان می دهد و جاهایی که منحتی میزان ها از هم فاصله می گیرند نشان دهنده زمین های کم شیب و زمین های پست هموار است.
در علوم جغرافیایی و مطالعات محیطی مربوط به سیاره زمین ارتفاع عرض جغرافیایی را با عنوان عرض جغرافیایی یا الیتتیود (Latitude) می شناسیم. این ارتفاع در واقع ارتفاع از مبدا مختصات جغرافیایی است که خط استوا و طول آن در گرینویچ است. در علوم مکانی همچنین به ارتفاع با عنوان بلندی یا آلتیتیود (Altitude) گفته می شود.
نقشه های ارتفاعی در نرم افزارهای هایی مانند سیستم های اطلاعات جغرافیایی براساس اطلاعات تصاویر ماهواره ای این ارتفاعات را سنجش و در نقشه هایی مانند مدل ارتفاعی رقومی (Digital Elevation Model DEM) عرضه می شوند. این لایه ها ارتفاع تمام نقاط سطح سیاره زمین را نمایش می دهند. مهمترین منابع اطلاعاات ارتفاعی نقشه های DEM و نقشه های توپوگرافی در مقیاس های 1:25000 و 1:50000 و 1:250000 هستند که توسط سازمان هایی مانند سازمان نقشه برداری کشور و سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح تهیه و برای استفاده عموم مردم عرضه شده است.
بسیاری از این نقشه های ارتفاعی با استفاده از داده های فوق و بوسیله نرم افزارهای پردازش مکانی مانند نرم افزارهای فناوری های سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تهیه و پردازش می شوند. در این برنامه ها انواع لایه های اطلاعاتی از جمله نقشه های شهری و نقشه های طبیعی مانند رودخانه ها، گسل ها، قنات های زیر زمینی، کوهستان ها و سواحل و همچنین تاسیسات زیرساختی مانند راه ها انشعابات و سایر زیرساخت های لجستیک وارد می شوند. تمام این لایه ها باهم پردازش می شوند که نهایتا برای تصمیم گیری های بهینه کاربرد دارند.
