مکان سدهای جهان و توزیع آنها

سدها سازه هایی هستند که جریان آب را در رودخانه ها یا نهرها مسدود می کنند و مخازنی ایجاد می کنند که آب را برای اهداف مختلف مانند آبیاری، شرب، برق آبی، کنترل سیل و تفریح در خود ذخیره می کنند. سدها یکی از مهم ترین مداخلات بشر در محیط طبیعی محسوب می شوند، زیرا مزایای بسیاری را برای جامعه به همراه دارند، اما همچنین چالش ها و خطرات بسیاری را برای اکوسیستم، تنوع زیستی و حقوق بشر به همراه دارند. درک مکان و توزیع سدها برای ارزیابی اثرات آنها و مدیریت مبادلات آنها ضروری است. در این مقاله به بررسی مکان سدهای جهان و توزیع آنها پرداخته ایم.

با این حال، به دست آوردن اطلاعات قابل اعتماد و جامع در مورد سدهای جهان کار آسانی نیست. هیچ پایگاه داده جهانی واحدی وجود ندارد که شامل تمام سدهای موجود و برنامه ریزی شده و ویژگی های آنها باشد. منابع مختلف داده ممکن است تعاریف، معیارها، روش ها و استانداردهای کیفی متفاوتی برای جمع آوری و گزارش اطلاعات سد داشته باشند. علاوه بر این، برخی از داده ها ممکن است قدیمی، ناقص، غیرقابل دسترس یا ناسازگار باشند.

برای رفع این شکاف، ابتکارات متعددی برای گردآوری و به اشتراک گذاری داده های جغرافیایی در مورد سدها و مخازن در مقیاس ها و مناطق مختلف راه اندازی شده است. یکی از برجسته ترین آنها پایگاه داده جهانی مخازن و سدها (GRanD) است که یک نظرسنجی است که حدود 7000 سد و مخزن بزرگتر را در سراسر جهان فهرست می کند. پلتفرم پایگاه داده سدهای جهان با نام GRanD توسط تیمی از محققان از موسسات مختلف، با استفاده از منابع متعدد داده، مانند موجودی‌های ملی، تصاویر ماهواره‌ای، نقشه‌های توپوگرافی، و ادبیات توسعه داده شد. پایگاه داده GRanD اطلاعاتی در مورد مکان، اندازه، ظرفیت، هدف، سال تکمیل و وضعیت هر سد و مخزن ارائه می دهد.

دانلود نقشه موقعیت مکانی سد های ایران

مشاهده سایر موارد مورد نیاز شما

ابتکار مهم دیگر، دیده بان سدهای جهانی (GDW) است که یک همکاری بین المللی است که هدف آن بهبود درک ما از هزینه ها و مزایای سدها برای جهان ما با ارائه داده ها و ابزارهای دسترسی باز متمرکز بر سدها و مخازن است. اطلاعات GDW بر سه خروجی تمرکز دارد: فهرست راهنمای GDW مجموعه داده‌های سدهای موجود، گردآوری مجموعه‌های اطلاعاتی سدهای جهانی، منطقه‌ای و محلی و سدهای داخلی که شامل مجموعه داده‌های اصلی GOODD (موانع جهانی برای باز کردن داده‌ها در سدها)، GRAND (مخازن جهانی و سدها) است و FHReD (مجموعه داده های مخازن هیدروالکتریک آینده)؛ پایگاه داده جهانی اجماع GDW که جامع ترین پایگاه داده های مدیریت شده جهان را به عنوان یک سد واحد و یکپارچه در سطح جهانی را برای تجزیه و تحلیل در مقیاس جهانی گرد هم می آورد. پلت فرم اطلاعاتی GDW برای نقشه‌برداری، مدیریت، تجسم و تحقیق سد در حمایت از سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری در مقیاس ملی و حوضه، در سطح جهانی است.

طبق GRanD، سدهای جهان به طور نابرابر در میان قاره ها، کشورها و حوضه رودخانه ها توزیع شده اند. آسیا دارای بیشترین تعداد سد (3316) است و پس از آن آمریکای شمالی (1531)، اروپا (1203)، آفریقا (677)، آمریکای جنوبی (634) و اقیانوسیه (223) قرار دارند. چین بیشترین سدها را در بین همه کشورها (1547) دارد و پس از آن ایالات متحده (1036)، هند (292)، ژاپن (283) و برزیل (246) قرار دارند. حوضه آمازون دارای بالاترین تراکم سدها در میان تمام حوضه های اصلی رودخانه است (0.23 سد در هر 100 کیلومتر مربع)، پس از آن حوضه می سی سی پی- میسوری (0.18 سد در 100 کیلومتر مربع)، حوضه یانگ تسه (0.17 سد در هر 100 کیلومتر مربع)، دانوب (0.15 سد در هر 100 کیلومتر مربع) و حوضه نیل (0.14 سد در هر 100 کیلومتر مربع) قرار دارند.

توزیع سدها نیز بر اساس اندازه، ظرفیت، هدف و قدمت متفاوت است. براساس GRanD1 سدها را بر اساس ارتفاع آنها به چهار کلاس اندازه طبقه بندی می کند: بزرگ (> 15 متر)، متوسط (10-15 متر)، کوچک (< 10 متر)، و ناشناخته. بیشتر سدهای جهان بزرگ (4716) و پس از آن متوسط (1057)، کوچک (507) و ناشناخته (306) هستند. بزرگترین سد جهان از نظر ارتفاع، سد جین پینگ-I در چین (305 متر)، پس از آن سد روگون در تاجیکستان (300 متر)، سد نورک در تاجیکستان (300 متر)، سد شیاووان در چین (292 متر) و سد گراند دیکسنس در سوئیس (285 متر) است.

ظرفیت یک مخزن حداکثر حجم آبی است که می تواند ذخیره کند. طبق پایگاه داده GRanD مخازن را بر اساس حجم آنها به چهار کلاس ظرفیت طبقه بندی می کند: بسیار بزرگ (> 10 کیلومتر مکعب)، بزرگ (1-10 کیلومتر مکعب)، متوسط (0.1-1 کیلومتر مکعب)، و کوچک (< 0.1 km³). بیشتر مخازن جهان متوسط ( تعداد 3113 مخزن) و پس از آن بزرگ (2061 مخزن سد)، بسیار بزرگ (1114) و کوچک (298) هستند. بزرگترین مخزن جهان از نظر حجم، دریاچه ولتا در غنا (148 کیلومتر مربع) است که توسط سد آکوسومبو ایجاد شده است، پس از آن دریاچه کاریبا در زامبیا و زیمباوه (164 کیلومتر مربع) ایجاد شده توسط سد کاریبا، مخزن براتسک در روسیه (169) کیلومترمربع)، ایجاد شده توسط سد براتسک، دریاچه ناصر در مصر و سودان (132 کیلومترمربع)، ایجاد شده توسط سد بلند اسوان، و مخزن مانیکوگان (Manicouagan) در کانادا (142 کیلومترمربع)، ایجاد شده توسط سد دانیل-جانسون.

هدف یک سد، دلیل اصلی ساخت و بهره برداری از آن است. طبق بانک اطلاعاتی GRanD ، سدها را بر اساس عملکرد اصلی آنها به شش کلاس هدف طبقه بندی می کند: نیروگاه آبی، آبیاری، تامین آب، کنترل سیل، تفریح و غیره. بیشتر سدهای جهان برای انرژی آبی (3701) و پس از آن برای آبیاری (1677)، تامین آب (1015)، کنترل سیل (297)، تفریح (165) و سایر موارد (31) ساخته شده اند. بزرگترین سد جهان از نظر ظرفیت نصب شده، سد تری گورجز (Three Gorges) در چین (22500 مگاوات)، پس از آن سد ایتایپو (Itaipu) در برزیل و پاراگوئه (14000 مگاوات)، سد گوری در ونزوئلا (10235 مگاوات)، سد توکوروی (Tucuruí) (8370 مگاوات) در برزیل و سد گرند کولی در ایالات متحده (6809 مگاوات) هستند.

سن یک سد، تعداد سال هایی است که از اتمام آن می گذرد. مطابق دیتابیس سدهای جهانی GRanD، سدها را بر اساس سال تکمیل آنها به چهار کلاس سنی طبقه بندی می کند: بسیار قدیمی (< 1900)، قدیمی (1900-1950)، مدرن (1951-2000)، و جدید (> 2000). بیشتر سدهای جهان مدرن (4507) و به دنبال آن سدهای اخیر (1551)، قدیمی (633) و بسیار قدیمی (95) هستند. قدیمی ترین سد جهان، سد جاوا در اردن است که در قرن چهارم قبل از میلاد ساخته شده است. جدیدترین سد جهان، سد زایابوری (Xayaburi) در لائوس است که در سال 2019 تکمیل شد.

نقشه موقعیت مکانی سدهای ایران را که در گوگل ارث ثبت شده می توانید بصورت یک فایل google earth kmz از اینجا دانلود کنید.

آمار و اطلاعات سدهای ایران و همچنین خصوصیات مخازن سدهای کشور ایران را می توانید در این مقاله فوری آموز مشاهده کنید.

نتیجه گیری

سدها سازه هایی هستند که جریان آب را در رودخانه ها یا نهرها مسدود می کنند و مخازنی ایجاد می کنند که آب را برای اهداف مختلف ذخیره می کنند. سدها یکی از مهم ترین مداخلات بشر در محیط طبیعی محسوب می شوند، زیرا مزایای بسیاری را برای جامعه به همراه دارند، اما همچنین چالش ها و خطرات بسیاری را برای اکوسیستم، تنوع زیستی و حقوق بشر به همراه دارند. درک مکان و توزیع سدها برای ارزیابی اثرات آنها و مدیریت مبادلات آنها ضروری است. لذا در این نوشته مکان سدهای جهان و توزیع آنها مورد بحث وبررسی قرار گرفت.

برای رفع این شکاف، ابتکارات متعددی برای گردآوری و به اشتراک گذاری داده های جغرافیایی در مورد سدها و مخازن در مقیاس ها و مناطق مختلف راه اندازی شده است. یکی از برجسته ترین آنها پایگاه داده جهانی مخزن و سد (GRanD) است که یک پلتفرم رصد سدها است که حدود 7000 سد و مخزن بزرگ را در سراسر جهان فهرست کرده است. ابتکار مهم دیگر، دیده بان سدهای جهانی (GDW) است که یک همکاری بین المللی است که هدف آن بهبود درک ما از هزینه ها و مزایای سدها برای جهان ما با ارائه داده ها و ابزارهای دسترسی باز متمرکز بر سدها و مخازن است.

طبق پلتفرم اطلاعاتی GRanD، سدهای جهان به طور نابرابر در میان قاره ها، کشورها و حوضه رودخانه ها توزیع شده اند. آسیا بیشترین تعداد سد را دارد و پس از آن آمریکای شمالی، اروپا، آفریقا، آمریکای جنوبی و اقیانوسیه قرار دارند. چین بیشترین سدها را در بین همه کشورها دارد و پس از آن آمریکا، هند، ژاپن و برزیل قرار دارند. حوضه آمازون دارای بالاترین تراکم سدها در میان تمام حوضه های اصلی رودخانه است و پس از آن حوضه می سی سی پی- میسوری، حوضه یانگ تسه، حوضه دانوب و حوضه نیل قرار دارند.

توزیع سدها نیز بر اساس اندازه، ظرفیت، هدف و قدمت متفاوت است. بیشتر سدهای جهان بزرگ هستند و به دنبال آن سدهای متوسط، کوچک و ناشناخته قرار دارند. بزرگترین سد جهان از نظر ارتفاع، سد جین پینگ-I در چین است و پس از آن سد روگون در تاجیکستان، سد نورک در تاجیکستان، سد شیاووان در چین و سد گراند دیکسنس در سوئیس قرار دارند. بیشتر مخازن جهان متوسط هستند و پس از آن بزرگ، بسیار بزرگ و کوچک هستند. بزرگترین مخزن جهان از نظر حجم، دریاچه ولتا در غنا است که توسط سد آکوسومبو ایجاد شده است و سپس دریاچه کاریبا در زامبیا و زیمباوه ایجاد شده توسط سد کاریبا، مخزن براتسک در روسیه ایجاد شده توسط سد براتسک، دریاچه ناصر در مصر و سودان ایجاد شده توسط. سد بلند اسوان و مخزن مانیکوآگان در کانادا که توسط سد دانیل جانسون ایجاد شده است. این مقاله به بررسی مکان سدهای جهان و توزیع آنها پرداخته است.