تاثیر آب بر پراکندگی جمعیت
تاثیر آب بر پراکندگی جمعیت
در این نوشته به اهمیت منابع آبی و همچنین وابستگی جمعیت جوامع انسانی به آب پرداخته است. این مباحث نشان دهنده اهمیت آب در کنترل شیوه پراکنش جمعیت در سطح سیاره زمین است. همچنین وابستگی جوامع به آب باعث شده است که پراکندگی جمعیت با پراکندگی منابع آبی منطبق گردد. در ادامه این نوشته به انواع تاثیرات آب بر پراکندگی جمعیت و وابستگی مردم جوامع به منابع آبی و تامین آب، و همچنین نقش راهبردی و کلیدی آب در توسعه جوامع و مدیریت شهرها و روستاها پرداخته ایم.
برای دانلود نقشه ها (Google Earth) و اکسل (Excel) های جمعیت شهرستان های کل کشور به تفکیک تعداد زنان شهری و زنان روستایی و تعداد مردان شهری و مردان روستایی و اعداد کل می توانید به لینک نقشه ها و اکسل های جمعیت مراجعه کنید. برای دانلود آمار و نقشه خانه های آپارتمانی و غیر آپارتمانی و همچنین تعداد خانه های براساس نوع مصالح ساختمانی به لینک نقشه ها و اطلاعات اکسل خانه ها مراجعه کنید. با استفاده از اکسل پیش بینی رشد جمعیت و همچنین اکسل خودکار تهیه هرم سنی جمعیت می توانید هرم جنسی و سنی جمعیت را برای هر شهرستان یا استان تهیه کنید و رشد جمعیت را برای سال های آینده پیش بینی و برآورد کنید. این دو نرم افزار اکسل به همراه آموزش ویدئویی رایگان است که روش تهیه اکسل هرم سنی بطور خودکار در کمتر از یک دقیقه و تخمین جمعیت سال مقصد در کمتر از یک دقیقه را به شما آموزش می دهد.
با دریافت این اطلاعات می توانید به نقشه های گوگل ارث پراکندگی جمعیت در تمام شهرستان های کشور را برآورد و مطالعه نمایید.
وابستگی جمعیت به منابع آب
براساس جدیدترین گزارش UNICEF (2023) حدود چهار میلیارد نفر یعنی تقریبا دوسوم جمعیت جهان حداقل یک ماه از سال کمبود آب را تجربه می کنند. همچنین براساس این گزارش دو میلیارد نفر از مردم جهان در کشورهایی زندگی می کنند که عرضه آب کافی ندارند که ایران یکی از این کشورها محسوب می شود. در این گزارش پیش بینی شده است که تا سال 2025 یا 1404 نصف جمعیت جهان در مناطقی زندگی خواهند داشت که با کمبود آب مواجعه هستند، تا سال 2030 یا 1409 حدود 700 میلیون نفر از مردم جهان به دلیل کمبود آب شدید جابجایی های مکانی خواهند داشت و به مناطق دیگر مهاجرت خواهند کرد و همچنین تا سال 2040 یا 1419 یک کودک از هر چهار کودک در سطح جهان در مناطق جغرافیایی زندگی خواهند داشت که با فشار آبی بسیار شدید مواجه خواهند بود (UNICEF, 2023).
لازم به ذکر است فشار آبی به حالتی گفته می شود که یک منطقه جغرافیایی بیش از 25 درصد از منابع آب شیرین خود را مصرف می کند. دپارتمان آب سازمان ملل متحد به مساله تشدید کمبود آب با توجه به تقاضای رو به افزایش پرداخته است (UNWATER, 2022).
براساس این گزارش و همچنین گزارش فائو (2021) شدت مسایل آبی زمانی پررنگ تر می شود که بدانیم منابع فیزیکی قابل دسترس آبی محدود بوده و با افزایش تقاضا برای آب در نتیجه افزایش جمعیت درجه کمبود آب نیز تشدید می شود. با افزایش جمعیت، توسعه اقتصادی مبتنی برمنابع ادامه می یابد و زیرساخت ها و منابع موجود در مناطق مختلف جغرافیایی از جمله در کشور های در حال توسعه توانایی پاسخگویی به این تقاضای شتابان را ندارند. به این مساله می توان تغییرات اقلیمی را افزود که می تواند در جهت عکس عمل نموده و موجب کاهش منابع موجود شود. (World Water Council, 2016)
برای مطالعه در خصوص منابع آبی همچنین می توانید به مقاله چاه های آب: راه حیات دسترسی به آب های زیرزمینی مراجعه کنید. برای مطالعه خصوصیات سد ها و توزیع مخازن سدهای کشور به مقاله آب سد و اهمیت حجم آب پشت سد مراجعه فرمایید.
برای مشاهده نقشه حوضه های آبخیز با اسامی زیرحوضه های آبریز و رودخانه های می توانید به لینک حوضه های آبخیز ایران و همچنین لایه گوگل ارث رودخانه های ایران مراجعه کنید.
منابع آب ایران
ایران در نیمکرده بیابانی زمین واقع شده است و اقلیم ایران از خشک و بیابانی و مرطوب به سمت بیابانی شدن پیش می رود که نمود آن در میزان بارندگی و آب و هوای سالهای اخیر مشخص است. بارندگی در سالهای اخیر کم شده است و متوسط بارش در سال گذشته ۲۳۴ میلیمتر بوده که این میزان تقریبا در چند سال گذشته ثابت بوده است. با دانلود اکسل های اطلاعات دما بارش و رطوبت ایستگاه های هواشناسی کشور در لینک های مربوطه تحلیل این پارامترها را برای هر منطقه از کشور عزیزمان انجام دهید.
میزان بارندگی ما در مقایسه با متوسط جهانی که ۸۵۰ میلیمتر است، بیش از یک چهارم و کمتر از یک سوم است که به معنی کم شدن بارش‌های در کشور ما است. مصرف کنندگان عمده آبی کشور شامل بخش کشاورزی، آشامیدنی، خدمات، صنعت و طبیعت هستند. بیشترین منابع آب صرف کشاورزی می‌شود که حدود ۹۰ میلیارد متر مکعب است.
منابع تامین آب ایران
بخش عمده آب کشور، با توجه به وضعیت توپوگرافی کشور از رودخانه‌ها تامین می‌شود که بیش از ۵ هزار رودخانه بزرگ، کوچک، فصلی و دائمی وجود دارد و نزدیکترین امکان برای تامین آب نیز رودخانه‌ها هستند که باعث اقدام به سدسازی شده است. اکنون حدود ۶۷۲ سد در کشور به بهره‌برداری رسیده و ۱۲۰ سد در حال ساخت و ۱۷۶ سد هم در دست مطالعه است. در واقع سد سازی انتخاب نزدیک ترین راه برای تامین آب است(عسگری، بهمن 1400).
نقش استراتژیک آب
موضوع آب بعنوان بنیاد تمامی فعالیت های اقتصادی و حیات اجتماعی جوامع انسانی نقشی کلیدی در تمامی جنبه های زندگی انسان دارد و خواهد داشت که عدم توجه به جوانب این موضوع می تواند موجب بروز پیامدهای آسیب زننده و معضلات بعدی در تمامی بخش های کشور شود. مدیریت منابع آبی در بخش های کشاورزی، صنعت و شرب می تواند نقش مهمی در کنترل تمامی بخش های اقتصادی و اجتماعی هر کشوری داشته باشد.
کنترل این عوامل توسط منابع آبی موجب شده است که پراکنش جمعیت در سطح سیاره زمین در طول تاریخ همواره براساس این عامل صورت گیرد (عسگری، 1389) و دسترسی به منابع آبی همیشه نقش اصلی را در توزیع جمعیت و رشد جمعیت در سکونتگاه های انسانی داشته است. بنابراین، تصمیم گیری صحیح و مناسب در تمام طرح ها و فعالیت های سیاسی و اقتصادی کشور می بایست با توجه خاص به این موضوع صورت گیرد.
تصمیمات مدیریتی منابع آب
با توجه به برنامههای حکومت برای افزایش جمعیت در کشور در سالهای آینده، ضرورت دارد نخست شرایط و توان طبیعی کشور برای چنین هدفی مشخص گردد. از آنجائی که آب بنیان هر گونه حرکتی برای ساماندهی سکونتگاهها و دگرگونی ترکیب آنها در جهت افزایش است، شناخت توان زیستی آب و چگونگی مدیریت آن می تواند تحقق یا عدم تحقق برنامههای افزایش جمعیت را تا حد زیادی پیش بینی نماید.
افزایش و پراکندگی جمعیت علاوه بر افزایش مصرف آب در بخش آشامیدن، مصرف کنندگان دیگری را هم به دنبال خواهد داشت. در حالی که علاوه بر مدیریت غلط منابع، بروز خشکسالیهای پیوسته و همچنین تغییرات اقلیمی، وضعیت منابع زا تحت تاثیر قرار می دهد. توجه به رویکرد و راهبرد این پژوهش و بررسی توان زیستی منابع آب شیرین و افزایش جمعیت از منظر جغرافیای سیاسی یک پژوهش نو محسوب می گردد. یافتههای آن می تواند در موارد مشابه مورد استفاده قرار بگیرد. با توجه به تاکیداتی که اخیرا در خصوص افزایش جمعیت صورت گرفته، ضرورت دارد با بررسی توانهای طبیعی از جمله منابع آب امکان افزایش جمعیت در طی سالهای آینده صورت بگیرد.
نتیجه گیری
از زمان های باستان همواره جوامع انسانی برای ادامه حیات وابسته به منابع آبی بوده اند. بیشتر تمدن های باستانی در کنار منابع آب توسعه یافته اند که نقش آب را در زندگی انسان نشان می دهد. این منابع در ابعاد و مصارف شرب، صنعتی، و کشاورزی در طول تمام دوران های تاریخی نقش مهمی در توسعه تمدن به این نقطه داشته است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.