مفاهیم و نکته های ضروری که هر برنامه ریز شهری باید بداند. این نوشته خلاصه بیش از 10 کتاب در زمینه برنامه ریزی شهری است. 

---

برنامه ریزی برای شهری

برنامه ریزی شهری فرآیند توسعه و طراحی مناطق شهری برای رفع نیازهای یک جامعه شهروندان است. این فرایند بین رشته ای از تعدادی رشته شامل معماری، مهندسی عمران، اقتصاد، جامعه شناسی، بهداشت عمومی، امور مالی و غیره نشأت می گیرد و تلاش می کند تا شهرها و شهرک ها را برای آینده آماده کند. معمولاً به عنوان بخشی از یک طرح شهری بزرگتر استفاده می شود و باید به مأموریت و بیانیه چشم انداز شهر شما مرتبط باشد.

برنامه ریزی شهری عناصر متعددی از زندگی شهری را لمس می کند – زمین های جدید و از قبل موجود، ساختمان ها، جاده ها، فضاهای مشترک، حمل و نقل، توسعه اقتصادی، زیرساخت ها و محیط زیست و غیره. ما این جنبه‌ها را به طور گسترده در حوزه‌های مفهومی مختلف در زیر دسته‌بندی کرده‌ایم. این مفاهیم معمولاً به عنوان انواع برنامه ریزی شهری نامیده می شوند، اما درک این نکته مهم است که آنها متقابل نیستند. در واقع یک طرح شهری منسجم باید شامل بسیاری یا همه حوزه های زیر باشد.

 

نکته دیگری که باید به آن توجه کنید: برنامه ریزی شهری زمانی مؤثرتر است که با یک لنز استراتژیک به آن نگاه کنیم. این نگاه استراتژیک به معنای تعیین اهداف روشن یا تجسم شفاف اهداف در ذهن، اندازه گیری پیشرفت (مقایسه وضعیت گذشته و امروز شهر) و تعریف استراتژیک و اجرای پروژه ها است. اینجاست که پلترفم های تدوین استراتژی مانند فوری آموز به کار می‌آید تا اطمینان حاصل شود که همه پروژه‌های شما با استراتژی همسو هستند و به شما کمک می‌کنند تا از جدول‌های زمانی، نقاط عطف و بودجه‌ها آگاه شوید.

برای روشن بودن، نرم افزار ما از اجرای انواع برنامه ریزی استراتژیک پشتیبانی می کند، اما در این مقاله، برخی از نقاط قوت خاص آن را در رابطه با هر یک از مفاهیم برنامه ریزی شهری در زیر بیان می کنیم.

 

7 نوع برنامه ریزی شهری

برنامه ریزان شهری توسعه شهرها و شهرک ها را هدایت می کنند.

 

1. برنامه ریزی استراتژیک شهری

برنامه ریزی استراتژیک شهری بر تعیین اهداف سطح بالا و تعیین مناطق رشد مطلوب برای یک شهر یا منطقه شهری متمرکز است. نتیجه فرآیند برنامه ریزی یک برنامه استراتژیک است که به آن برنامه توسعه، استراتژی اصلی یا برنامه جامع نیز می گویند. اهداف برنامه راهبردی ممکن است شامل تسهیل حمل و نقل در سراسر شهر، ایجاد فضاهای اجتماعی بیشتر، بهبود کیفیت زندگی شهروندان، یا تشویق مردم به بازدید یا نقل مکان به شهر باشد.

 

این موضوع به طور کلی بالاترین سطح فرآیند برنامه ریزی است و سایر اجزای برنامه ریزی معمولاً در زیر این نوع برنامه ریزی قرار می گیرند.

 

مزیت فوری آموز:

 

شهر شما احتمالاً دارای طرح‌های متنوعی در بخش‌های مختلف و در مناطق مختلف (بهداشت عمومی، زیرساخت‌ها، بهبود سرمایه و غیره) است. دیدن اینکه چگونه همه قطعات در کنار هم قرار می گیرند و مطمئن شدن از اینکه همه برای دستیابی به یک چشم انداز واحد کار می کنند، می تواند بسیار دشوار باشد.

 

فوری آموز برای کمک به شما در دیدن تصویر بزرگ طراحی شده است. شما می توانید استراتژی کلی خود را بر اساس مضامین سازماندهی کنید و به راحتی اهداف، ابتکارات و اقدامات مرتبط با هر یک را مشاهده کنید (همانطور که در زیر نشان داده شده است). همچنین می‌توانید اهداف، اقدامات و پروژه‌های بخشی را مستقیماً به اهداف و پروژه‌های سازمانی مرتبط کنید تا همه چیز یک برنامه استراتژیک منسجم و واحد را تشکیل دهد. سپس می‌توان از فوری آموز برای پیگیری و گزارش پیشرفت پروژه‌های خود استفاده کرد و مطمئن شد که به اهداف خود را دست می یابید.

 

2. برنامه ریزی کاربری اراضی

برنامه‌ریزی کاربری زمین عمدتاً به قانون‌گذاری و سیاست، اتخاذ ابزارهای برنامه‌ریزی مانند قوانین دولتی، مقررات، دستورالعمل ها، ضوابط و سیاست‌ها برای تأثیرگذاری بر کاربری زمین مربوط می‌شود.

در سطح وسیعی، این ابزارهای برنامه ریزی با نوع، مکان و مقدار زمین مورد نیاز برای انجام وظایف مختلف شهر سروکار دارند. آنها همچنین برای منطقه بندی یا رزرو زمین برای اهداف خاصی مانند موارد زیر اقدام می کنند.

مسکونی، برای ساختمان‌هایی مانند خانه‌های آپارتمانی، خانه‌های تک‌خانواده، و کاندومینیوم (R)

تجاری، برای ساختمان هایی مانند مغازه های خرده فروشی و ساختمان های اداری (S)

صنعتی، برای ترکیبی سازه هایی مانند کارخانه های تولیدی و انبارها (M)

شهرداری، برای سازه‌هایی مانند فضاهای سبز و ایستگاه‌های پلیس و دادگاه‌ها (G)

مانند انواع برنامه ریزی شهری، مشاوره با جامعه و ذینفعان مربوطه بخش مهمی از برنامه ریزی کاربری اراضی برای اطمینان از شفافیت و گنجاندن طیف وسیعی از منافع در برنامه جامع است. اگر برنامه استراتژیک خود را به خوبی بیان می کنید، برنامه ریزی حمل و نقل، تجاری و صنعتی باید مستقیماً در برنامه های شما جریان یابد.

مشاهده و دانلود نقشه های کاربری اراضی مناطق بیست و دو گانه شهر تهران 

مزیت فوری آموز:

 

تصمیم‌گیری باز و شفاف جزء کلیدی برنامه‌ریزی کاربری زمین است. عملکرد گزارش دهی قوی فوری آموز از شفافیت اطلاعات پشتیبانی می کند.

احتمالاً باید اطلاعات را با مخاطبان مختلف به اشتراک بگذارید. هنگامی که طراحی و نقاط داده لازم برای هر مخاطب را تعیین کردید، فوری آموز مسئولیت را بر عهده می گیرد و به طور خودکار آن گزارش های مختلف را در قالب دلخواه شما (اکسل، PDF، PPT یا HTML) ایجاد می کند. همچنین توزیع گزارش را مدیریت می کند و گزارش ها را در یک زمان بندی مشخص به اشتراک می گذارد. شما می توانید انتخاب کنید که داده ها را در وب سایت خود منتشر کنید یا گزارش هایی برای اشتراک گذاری از طریق ایمیل ایجاد کنید.

در این حالت، هر کس همیشه اطلاعات مورد نیاز خود را خواهد داشت، هر زمان که به آن نیاز داشته باشد.

  

3. برنامه ریزی جامع

برنامه ریزی اصلی معمولاً برای پروژه های توسعه زمین سبز یا ساخت و ساز در زمین های توسعه نیافته استفاده می شود. به جای اصلاح ساختارها یا فضاهای از پیش موجود، از ابتدا شروع به ساختن می کنید.

مقاله معرفی طرح جامع 

مطالعه مقاله طرح تفصیلی

این نوع برنامه ریزی شهری، وضعیت آینده را برای یک فضای معین، و آنچه برای دستیابی به آن چشم انداز لازم است، متصور است. برنامه ریزان شهری باید منطقه بندی مورد نیاز (از برنامه کاربری زمین شما) و زیرساخت ها (به مفهوم 7 زیر مراجعه کنید) را برای امکان پذیر ساختن پروژه در نظر بگیرند، مانند زمین های مسکونی و تجاری، ملاحظات حمل و نقل، مکان های جاده و غیره. آنها همچنین باید مکان را برنامه ریزی کنند. امکانات شهری مانند امکانات اجتماعی، مدارس، پارک ها و موارد مشابه.

 

مجدداً، مشاوره با مالکان زمین و سازمان های دولتی تحت تأثیر این طرح یک وظیفه اساسی در اینجا است. علاوه بر این، ممکن است لازم باشد مشاوران حرفه‌ای را برای جمع‌آوری تخصص و بینش مهم دور هم بیاورید. اطمینان حاصل کنید که طرح تمام زوایای بالقوه را در نظر می‌گیرد و فضای تکمیل شده را برای موفقیت در سال‌های آینده آماده می‌کند.

مشاهده و دانلود طرح های تفصیلی و طرح های جامع برخی شهرهای مهم ایران

 

مزیت فوری آموز:

در تمام طرح ها و برنامه های شهری یکی از مهمترین ابزارهای کار نقشه های شهری هستند که با توجه به ماهیت و اهداف برنامه ریزی های شهری کاربردهای متفاوتی دارند. این نقشه های شهری در زمینه های متفاوتی تهیه می شوند

مهمترین این نقشه ها را می توانید در مقاله کاربردهای نقشه های شهری: راهنما، برنامه ها، قابلیت ها بعنوان یک راهنمای جامع نقشه های شهری و انواع کاربردهای آنها می توانید مشاهده کنید

توسعه پروژه‌های جدید، همکاری با دیگران، ارائه چشم‌انداز بزرگ‌تر شهرداری و غیره از قابلیت های مجموعه فوری آموز برای اجرای آسان‌تر هر جنبه از برنامه‌ریزی اصلی است. برای استفاده از آن لازم است:

• ایده ها را ارزیابی و اولویت بندی کنید.
• پروژه ها را به اهداف استراتژیک سطح بالا گره بزنید.
• یک تفکیک دقیق از وظایف مورد نیاز، ایجاد نقاط عطف، موعد مقرر، و همکاران ایجاد کنید.
• جمع آوری داده های کمی و کیفی در مورد پیشرفت را انجام دهید.
• عملکرد پروژه را در گزارش های تولید شده به صورت خودکار تجسم کنید.

در زیر یک صفحه جزئیات پروژه با نقاط عطف و یک الگوی پیشنهاد پروژه در فوری آموز نشان داده شده است.

 

4. احیای شهری

در تقابل با برنامه ریزی جامع، احیای شهری بر بهبود حوزه های شهری متمرکز است که در حالت انحطاط هستند. تعریف دقیق منطقه رو به زوال از شهری به شهر دیگر متفاوت خواهد بود. برای مثال، مناطقی که دارای تعداد نگران کننده ای از مشاغل شکست خورده هستند یا رشد جمعیت راکد یا رو به کاهش دارند. تاکتیک‌های بهبودی که رهبران شهر برای احیا استفاده می‌کنند به علت اصلی کاهش بستگی دارد و ممکن است شامل مواردی مانند تعمیر جاده‌ها، توسعه زیرساخت‌ها، پاک‌سازی آلودگی و افزودن به پارک‌ها و سایر فضاهای عمومی و غیره باشد.

 

تعامل جامعه به ویژه با این مفهوم برنامه ریزی شهری مهم است، زیرا ساکنان محلی و صاحبان مشاغل اغلب بینش هایی دارند که می تواند به اطلاع رسانی و تنظیم تلاش های برنامه ریزی کمک کند. ممکن است نیاز داشته باشید که کاربری زمین (به مفهوم شماره 2) را از صنعتی به مسکونی تغییر دهید تا آپارتمان های زیر شیروانی مورد نظر خود را بدست آورید، یا برنامه ریزی محیطی (به مفهوم شماره 6 را ببینید) برای ارزیابی یا تمییز کردن مکان های خاص را تدوین کنید.

 

مزیت فوری آموز:

 

باز هم، داشتن آن نمای بزرگ در اینجا مهم است. برای بهبود مناطقی که در حالت افول هستند، داشتن درک کامل از عواملی که در این کاهش نقش داشته اند مفید است. توانایی فوری آموز برای پیوند اقدامات و ابتکارات به شما بینش بیشتر و قابل مشاهده تری نسبت به اقداماتی که برای بهبود هر معیار انجام می شود، می دهد. بنابراین، هنگامی که یک پروژه را تکمیل کردید ، به عنوان مثال، تعمیر پیاده روها در یک منطقه خاص یا تمیز کردن یک فضای عمومی، می توانید متوجه شوید که آیا تغییرات تأثیر مستقیمی بر استفاده از آن فضاها دارد یا خیر.

 

داشبورد اندازه گیری فوری آموز که در زیر نشان داده شده است، همه نمودارهای اندازه گیری مختلف شما را در یک مکان گرد هم می آورد، بنابراین می توانید در یک نگاه ببینید که چگونه اوضاع از یک دوره گزارش به دوره دیگر تغییر می کند.

 

5. توسعه اقتصادی

توسعه اقتصادی در مورد شناسایی زمینه های رشد برای تقویت رفاه مالی بیشتر در داخل شهر است، به ویژه با ترغیب شرکت ها برای ساخت یا انتقال دفاتر در آنجا. متعاقباً، آن شرکت‌ها استعدادهای محلی را استخدام می‌کنند و ترافیک مسافران را به دفتر جدید هدایت می‌کنند. کارگران بیشتری که برای ناهار در رستوران‌های محلی ناهار می‌خورند، در پمپ بنزین‌های اطراف بنزین می زنند، و در راه خانه در فروشگاه‌های مواد غذایی توقف می‌کنند، این امر دید و هزینه را در منطقه افزایش می‌دهد.

 

گاهی اوقات یک بخش توسعه اقتصادی خارج از بخش حوضه استحفاظی برنامه ریزی یک شهرداری قرار دارد. بنابراین، کمک به آن گروه برای هدایت طرح های کاربری اراضی، طرح های جامع و طرح های زیربنایی برای اطمینان از قابل اجرا بودن پروژه های توسعه مهم است. البته هماهنگی با طرح های زیست محیطی نیز مهم خواهد بود.

 

مزیت فوری آموز:

 

برای تنظیم درست تمام اهرم‌های ضروری که از رشد اقتصادی حمایت می‌کنند – طوری که برخی از آنها حیاتی‌تر از بقیه هستند – به همکاری میان بخش‌ها نیاز است. به‌جای داشتن سیلوهای داده‌ای که همکاری را محدود می‌کنند، فوری آموز به کاربران این امکان را می‌دهد تا به طور انتخابی اطلاعات را به صورت داخلی در بین بخش‌ها به اشتراک بگذارند، بنابراین همه می‌توانند نقش بخش خود (و حتی فردی خود) را در آن ببینند و درک کنند. داشتن این دسترسی باز شناسایی زمینه های رشد و هماهنگی فعالیت ها را آسان تر می کند. به عنوان مثال، اگر می‌خواهید افراد بیشتری را برای کار در شهر خود جذب کنید، ممکن است به همکاری با بخش حمل و نقل برای بهبود حمل‌ونقل عمومی یا بخش زیرساخت برای پیاده‌سازی فناوری اینترنت اشیا (IoT) فکر کنید. در فوری آموز می‌توانید پیشرفت دپارتمان‌های همکار را در مورد اهداف مشاهده کنید، از ظرفیت آن‌ها برای انجام پروژه‌های بیشتر مطمئن شوید و بفهمید که چگونه استراتژی آنها با استراتژی شما همگرا می‌شود.

 

6. برنامه ریزی زیست محیطی

برنامه ریزی زیست محیطی نوعی توسعه استراتژیک است که بر پایداری تاکید دارد. ملاحظات این نوع برنامه ریزی شهری شامل آلودگی هوا، آلودگی صوتی، تالاب ها، زیستگاه گونه های در خطر انقراض، آسیب پذیری مناطق سیلابی و فرسایش مناطق ساحلی، همراه با انبوهی از عوامل محیطی دیگر است که با ارتباط بین سیستم های طبیعی و انسانی سروکار دارند.

طرح‌های زیست‌محیطی باید در کنار طرح‌های اصلی، احیا و زیرساخت ثبت شوند.

 

مزیت فوری آموز:

 

فوری آموز دارای ویژگی‌هایی است که برای مدیریت برنامه‌های زیست محیطی بزرگ‌تر و پروژه‌های متعددی که برای دستیابی به آن اهداف بزرگ‌تر لازم است، نیاز دارید. پلتفرم برنامه ریزی شهری فوری آموز شما را قادر به انجام اقدامات زیر می سازد.

• اولویت بندی پروژه ها با توجه به اهداف سازمانی را انجام دهید.
• اطمینان حاصل کنید که برنامه ها و پروژه های زیست محیطی با استراتژی کلی شهر مرتبط هستند.
• تخصیص موثر منابع را انجام دهید.
  
• ایجاد جدول زمانی پروژه واقع بینانه و توالی مناسب پروژه ها.
• ردیابی پیشرفت صدها پروژه به طور همزمان.
• بر اساس وضعیت اهداف مرتبط، KPI یا پروژه ها، وضعیت بلادرنگ برنامه را به صورت خودکار ارزیابی کنید.
• نمودارهای گانت چارت، برای نگاشت جدول زمانی پروژه، تاریخ شروع/پایان و نقاط عطف مفید هستند.

 

7. برنامه ریزی زیرساخت

برنامه ریزی زیرساخت با امکانات و سیستم های اساسی به یک شهر و مردم آن خدمت می کنند. این قابلیت به این موضوع می پردازد که چگونه این امکانات می توانند از اهداف تعیین شده در برنامه استراتژیک حمایت کنند. این نوع برنامه ریزی شهری شامل موارد زیر است:

1. زیرساخت های کارهای عمومی مانند آب، فاضلاب، برق و مخابرات، گاز
   
2. زیرساخت های اجتماعی مانند مدارس، بیمارستان ها و پارک ها و فضاهای سبز شهری
   
3. ایمنی و حمل و نقل مانند جاده ها، پلیس و امکانات آتش نشانی

مزیت فوری آموز:

 

مانند برنامه ریزی زیست محیطی، برنامه ریزی زیرساخت ها زمینه های زیادی را پوشش می دهد. فوری آموز راهی برای مدیریت همه چیز – همه برنامه ها، پروژه ها، اهداف، اقدامات و غیره – با یک ابزار به شما ارائه می دهد. این کار را کاهش می دهد زیرا از یک مجموعه داده واحد برای گزارش و تجزیه و تحلیل استفاده می کند. همچنین دیدن ارتباط بین برنامه ها، پروژه ها و اهداف سازمانی و پیگیری پیشرفت در همه آن ها را آسان می کند.

همچنین باعث ایجاد ثبات در گزارش شما می شود. شما می توانید چندین گزارش و صفحه جزئیات را با استفاده از همان قالب طراحی کنید که هضم اطلاعات را برای شما (و مخاطبانتان) آسان تر می کند.