پهنه بندی مخاطرات محیطی شهری براساس معیارهای جمعیتی، محیطی، و اقتصادی اجتماعی جهت مدیریت آمایش سرزمین

نکات فوری درباره پهنه بندی

خلاصه: هدف از پهنه بندی مخاطرات (Hazard Zonation)، تقسیم یک منطقه به محدوده های مکانی با حساسیت یا احتمال خطر یکسان در برابر وقوع مخاطرات معین است. روش های مختلفی در پژوهش های منتشر شده ارائه شده است. مهمترین روش های پهنه بندی استفاده از مدلهای منطقی مانند مدل فازی یا مدل های چند متغیره با استفاده از وزن دهی های معیارها است. علاوه براین، از معیارهای متختلفی به منظور تهیه نقشه های پهنه بندی استفاده می شود که مهمترین آنها در ادامه این نوشته آمده است.

تعریف منطقه بندی خطر در علوم GIS چیست؟

مناطق خطر طبیعی مناطقی هستند که در آن مناطق خطر طبیعی در تلاقی با مناطق پرجمعیت و یا مناطق دارای ارزش زیست‌محیطی/فرهنگی/اقتصادی خاص هستند. هر چه مناطق با جمعیت آسیب پذیر تر از لحاظ زیرساخت هایی مانند ساختمان ها و مساکن و از لحاظ زیستی مانند جمعیت کودک و معلولان بیشتر باشد، تلاقی این جمعیت ها با خصوصیات طبیعت سیاره زمین در آن منطقه می تواند خطرات خسارات جانی و مالی را در نتیجه مخاطرات بیشتر نماید. برای مطالعه بیشتر در خصوص تعاریف و انواع مخاطرات طبیعی می توانید به مقاله مخاطرات طبیعی فوری آموز با عنوان مخاطرات، سوانح و آسیب پذیری: تعاریف و کاربرد مراجعه کنید و با این موضوع بیشتر آشنا شوید.

پهنه بندی مخاطرات چیست؟

نقشه پهنه بندی مخاطرات زمین لغزش (LHZ) تقسیم سطح زمین به مناطق با درجه پایداری متفاوت بر اساس اهمیت تخمین زده شده از عوامل ایجاد کننده ناپایداری است. نقشه های LHZ نقش مهمی در برنامه ریزی و اجرای طرح های توسعه در مناطق کوهستانی دارند. برای مطالعه بیشتر در خصوص انواع مخاطرات رانش زمین و حرکات دامنه ای مقاله “زمین لغزش: تعاریف، ارزیابی و انواع حرکات دامنه ای در روستاها و شهرها (+)” فوری آموز را مشاهده کنید.

هدف از پهنه بندی چیست؟

پهنه بندی کیفیت زیستگاه، منطقه زیستگاه و اتصال آن را برای بسیاری از ویژگی های تنوع زیستی به طور همزمان یکپارچه می کند. همچنین می تواند بسیاری از هزینه ها و هزینه های فرصت و ملاحظات دیگر را در بر گیرد.

نقشه پهنه بندی چیست؟

همانطور که گفتیم، نقشه پهنه بندی مخاطرات به معنای نقشه ای است که یک منطقه جغرافیایی پرخطر را به دلیل خطر احتمالی شناسایی می کند.

منطقه پرخطر چیست؟

منطقه‌ای با خطر سیل خاص که از ساحل تا مرز داخلی تپه‌های پیشانی اولیه در امتداد ساحل باز و هر منطقه دیگری که در معرض امواج با سرعت بالا ناشی از طوفان یا منابع لرزه‌ای قرار دارد، گسترش می‌یابد. همانطور که گفتیم هرچه بیشتر مناطق آسیب پذیرتر از نظر خصوصیات انسانی و زیرساختی با مناطق پر مخاطره از نظر فعالیت های طبیعی مانند سیل و زلزله بیشتر باشد، آن منطقه خطر بالاتری دارد.

تفاوت بین نقشه خطر و نقشه حساسیت چیست؟

حساسیت به احتمال وقوع یک رویداد در یک نوع انتخاب شده در طول یک مکان مشخص اشاره دارد در حالی که خطر به احتمال وقوع یک رویداد در یک نوع انتخابی و بزرگی در طول یک مکان معین در یک دوره مرجع اشاره دارد.

انواع پهنه بندی زیستی چیست؟

منطقه بندی

• منطقه اپی‌پلاژیک – منطقه‌ای که موجودات فتوسنتزی (مانند پلانکتون‌ها) در آن رشد می‌کنند زیرا به نور کافی برای فتوسنتز نیاز دارند.
• منطقه مزوپلاژیک – منطقه زیر منطقه اپی پلاژیک که در آن نکتون ها فراوان هستند.
• منطقه باتیپلاژیک – منطقه ای نزدیک به کف دریای عمیق که در آن بنتوس ها فراوان است.

هدف از ترسیم نقشه های خطر چیست؟

نقشه های خطر اطلاعات مهمی را برای کمک به مردم در درک خطرات مخاطرات طبیعی و کمک به کاهش بلایا ارائه می دهد. نقشه های خطر میزان مناطق خطر مورد انتظار را نشان می دهد و می تواند با اطلاعات مدیریت بلایا مانند مکان های تخلیه، مسیرهای تخلیه و غیره ترکیب شود.  مهمترین نهادها و سازمان هایی که از نقشه های پهنه بندی خطر استفاده می کنند عبارتند از سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان انتقال خون، سازمان برنامه و بودجه دولت، سازمان پدافند غیر عامل، سازمان هلال احمر و سایر سازمان های شهری و دولتی که با درجه اهمیت متفاوت به تهیه و استفاده از این نقشه های پهنه بندی مخاطرات نیاز دارند.

پهنه بندی چه مزایایی دارد؟

به عنوان مزیت روش Zonation، هر بخش مهم (1٪، 2٪، 5٪) از چشم انداز را می توان بعدا بر اساس ترتیب حذف سلولی که در طول حذف سلولی تکراری ثبت می شود، انتخاب کرد.

چگونه می توان نقشه خطر را تولید کرد؟

دستورالعمل برای نقشه برداری خطر

1. مرحله اول – مکان های آسیب پرخطر را شناسایی کنید. …
2. مرحله دوم: سیستم ها و خدماتی را که باید تقویت شوند مشخص کنید. …
3. مرحله سوم – تدوین یک برنامه اقدام اصلاحی. …
4. مرحله چهارم – گنجاندن نقشه خطر در فعالیت‌های نظارتی مداوم.

عناصر نقشه خطر چیست؟

عناصری که روی نقشه های خطر قرار دارند می بایست توانایی لازم برای بیان انواع خطرات و همچنین نمایش درجات خطر از نظر هر مخاطره یا از نظر خصوصیات جمعیتی و زیر ساختی را داشته باشند. اما مهمتر از آن، اطلاعات باید به عنوان توضیح دهنده خطری تلقی شود که ممکن است بر زندگی، دارایی، یا فعالیت های اجتماعی-اقتصادی جوامع تأثیر منفی بگذارد. این را می توان با ارائه سه عنصر – مکان، احتمال وقوع (تکرار یا دوره بازگشت) و شدت انجام داد. پس هر نقشه پهنه بندی باید مکان ها را تفکیک شده نمایش بدهد، احتمال وقوع هر کدام از مکان ها را باید با رنگبندی یا تن های مختلف نشان بدهد و نهایاتا باید بتواند شدت خطر یا شدت خسارات احتمالی را برآورد و با ضرایب تاثیر یا ایجاد و ساختن نمودار روی نقشه و یا رنگ بندی نشان بدهد. همچنین از روش های ایجاد انیمیشن در برنامه های GIS نیز برای نمایش انواع نقشه های خطر و همچنین گویا کردن نقشه ها استفاده می شود. در این خصوص می توانید روش های فنی ساخت نمودارهای میله ای و نمودار های دایره ای روی نقشه های جغرافیایی شهری و منطقه ای را در این لینک مشاهده کنید.

عوامل پهنه بندی چیست؟

نمونه ای از منطقه بندی
عوامل محیطی مانند دما، قرار گرفتن در معرض باد، شدت نور، اثر امواج و شوری با بالا و پایین رفتن این ناحیه متفاوت هستند. بنابراین، جوامع جزر و مدی نوارهایی ایجاد می کنند که در گونه هایی که آنها را اشغال می کنند متفاوت است. (مشاهده پارامترهای جوی بصورت زنده (live) از روی ماهواره آنلاین )

سه بخش اساسی نقشه خطر چیست؟

در ابتدا، درک این نکته مهم است که نقشه های خطر یکی از سه وسیله انتقال اطلاعات خطر – مکانی، عددی و متنی است.

چرا موقعیت جغرافیایی یک خطر خطرناک است؟

خطر خطر احتمال تأثیر منفی یک رویداد طبیعی است – به عنوان مثال افرادی که نزدیک به حاشیه صفحات تکتونیکی زندگی می کنند در معرض خطر بیشتری از خطرات زمین ساختی هستند و افرادی که در مناطق استوایی زندگی می کنند در معرض خطر بیشتر رویدادهای آب و هوایی شدید هستند. مانند طوفان های استوایی یا خشکسالی.

---

نرم افزار اکسل محاسبه شاخص آمبرژه

اطلاعات ایستگاه های آب و هوایی استان های شرقی

اطلاعات ایستگاه های آب و هوایی استان های غربی

---

شناسایی منطقه خطر چیست؟

شناسایی خطر بخشی از فرآیندی است که برای ارزیابی اینکه آیا موقعیت، آیتم، چیز و غیره خاصی ممکن است پتانسیل ایجاد آسیب را داشته باشد یا خیر، مورد استفاده قرار می گیرد. اصطلاحی که اغلب برای توصیف فرآیند کامل استفاده می‌شود، ارزیابی ریسک است: خطرات و عوامل خطر را که پتانسیل ایجاد آسیب را دارند شناسایی کنید (شناسایی خطر).

عناصر اساسی تجزیه و تحلیل خطر چیست؟

تجزیه و تحلیل خطرات از اجزای زیر تشکیل شده است: فرآیند: مجموعه ای از اقدامات که توسط چندین قطعه تجهیزات یا مکان در یک سیستم واحد انجام می شود. خطر: رویدادی که ممکن است رخ دهد که ایمنی، چه انسانی و چه محیطی را تهدید کند.

سیستم پهنه بندی

پهنه بندی یک سیستم پشتیبانی تصمیم در دسترس عموم برای برنامه ریزی حفاظت مکانی فضایی است. این سیستم
فرایند پهنه بندی با هدف خاص است که برای حل مسائل مختلف پیرامون حفاظت مکانی ساخته شده است. این سیستم پشتیبانی تصمیم قابلیت های زیادی در زمینه تخصیص منابع، کار با داده های غنی، اجرا در مقیاس بزرگ مکانی، و اولویت بندی با وضوح بالا است.
پهنه بندی مجموعه ای از روش ها و تحلیل های پیاده سازی شده در یک بسته است که در مقایسه با بسیاری از برنامه های نرم افزاری دیگر با اهداف مشابه، دارای گزینه های گسترده تر در تجزیه و تحلیل موجود برای برنامه ریزی حفاظت مکانی است. در فرایند پهنه بندی یک مخاطره مانند مخاطرات سیل، زلزله، رانش زمین، زمین لغزش، طوفان، سونامی، و سایر مخاطرات همیشه از چندین معیار استفاده می شود تا بتوان به تولید نقشه احتمال خطر یا نقشه استعداد خطر که همان نقشه پهنه بندی است اقدام کرد .

در مطالعات پهنه بندی معمولا از روش های وزن دهی به معیارهای استفاده می شود که یکی از مهمترین این روش ها مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی  AHP در اکسل است که این محصول را بصورت فایل اکسل می توانید از فوری آموز دانلود کنید.

فاکتور ها و معیار های مورد استفاده در پهنه بندی

لایه های ارتفاعات و وضعیت ارتفاعی با استفاده از DEM ها (دانلود مدل اطلاعات ارتفاعی استان ها)

لایه موقعیت مکانی زیرساخت هایی مانند راه آهن و خطوط انتقال نیروی برق و شریان های انتقال انرژی مانند خطوط گاز

لایه های منابع مانند موقعیت مکانی معادن (موقعیت مکانی معادن را از فوری آموز دانلود کنید)

لایه های موقعیت مکانی زمین لرزه های گذشته و نقطه مکانی سیل های گذشته در یک منطقه (موقعیت مکانی نقاط سیل های گذشته و همچنین موقعیت نقطه ای زلزله های استان های ایران و موقعیت مکانی سیل های جهان را از فوری آموز دانلود کنید)

لایه کاربری های اراضی استانی و کاربری شهری (دانلود نقشه کاربری شهری شهر تهران )

لایه موقعیت قنات ها و مجراهای زیرزمینی (دانلود لایه قنات ها)

لایه مرزبندی شهرستان ها و استان ها و بخش های ایران